Szczególnie, że największy wpływ na wzrost inflacji miały ceny transportu, użytkowania mieszkania i żywności, a więc koszty bezpośrednio i pośrednio dotykające wszystkich gospodarstw domowych.
Jak Polacy odbierają inflację?
Badanie przeprowadzone dla Fundacji Think! i Fundacji Citi Handlowy im. L. Kronenberga we wrześniu 2022 r. pokazało, że niemal 70% Polek i Polaków wskazuje pogorszenie sytuacji finansowej swojego gospodarstwa domowego na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy, przy czym w przypadku 31% badanych zmiana ta jest znaczna. Niemal co piąty badany uważa, że pogorszenie jego sytuacji finansowej jest wyłączną winą inflacji, a jednocześnie niemal 60% badanych wskazuje, że inflacja w dużym stopniu przyczyniła się do tej niekorzystnej zmiany.
Mimo iż odsetek Polaków, którzy odczuli skutki inflacji, nie zmienił się od lutego do września bieżącego roku, to jednak wskutek kilkumiesięcznej ekspozycji na podniesione ceny oraz obserwacji systematycznego spadku wysokości i wartości własnych oszczędności, gospodarstwa domowe dziś reagują znacznie silniej na inflację niż pół roku wcześniej. Rosnąca inflacja z jednej strony zrewidowała plany zakupowe Polaków, z drugiej zaś zmieniła ich zwyczaje konsumenckie.
Z jakich wydatków rezygnują?
Najczęstszymi kategoriami zakupów, które mimo że były planowane, to jednak nie doszły do skutku, były te związane z remontem, doposażeniem lub kupnem mieszkania czy domu. Dotyczyło to co drugiego planu zakupowego. Ponadto, w przypadku połowy gospodarstw domowych podobny los spotkał także plany kupna nowego pojazdu lub wyjazdu na wakacje.
Poza jednorazową zmianą planów, Polacy zmienili również swoje zwyczaje konsumenckie. W największym stopniu ograniczyli korzystanie z usług taksówkarskich, hotelarskich i restauracyjnych (około połowy badanych). Co trzeci badany ograniczył także wydatki na kulturę i edukację oraz na używki. Co ciekawe, poza kategorią “zdrowie”, inflacja w najmniejszym stopniu przyczyniła się do zmiany zwyczajów konsumenckich w zakresie zakupu żywności i korzystania z mediów (woda, prąd, gaz). Jest to szczególnie interesujące w kontekście nie tylko bieżącego wzrostu cen, ale również zapowiadanego wzrostu kosztów mediów. Tymczasem, ograniczenie zużycia mediów dotyczyło tylko co piątego Polaka.
Czy i jak chronią swoje oszczędności?
Poza zmianą planów zakupowych i zwyczajów konsumenckich Polacy podjęli również próby ochrony swoich oszczędności przed inflacją. W lutym 2022 r. takie działania podjął jedynie co piąty Polak, jednak pół roku później już 35% badanych zadeklarowało, że ulokowało swoje oszczędności tak, by chronić je przed inflacją. Oczywiście część osób nie podjęła takich działań, bo ich oszczędności były już wcześniej zabezpieczone.
We wrześniu 2022 r. co siódmy Polak deklaruje, że zabezpieczył swoje oszczędności przed inflacją, wydając je na zakupy, które planował w przyszłości. Była to odpowiedź udzielana przez badanych najczęściej, podczas gdy takie rozwiązanie nie pojawiało się jeszcze wśród odpowiedzi udzielanych lutym 2022 r. Ci zaś, którzy zdecydowali się oszczędności zachować, we wrześniu 2022 r. najczęściej deklarowali, że przenieśli zgromadzone środki na lokatę albo konto oszczędnościowe lub zainwestowali je w nieruchomości. W stosunku do lutego 2022 r. wyraźnie widać wzrost zainteresowania lokatą i kontem oszczędnościowym, podczas gdy zainteresowanie innymi formami wykorzystania oszczędności (bez ich wydawania) pozostało na niezmienionym poziomie.
Podsumowanie
Wzrost cen wyraźnie uderzył Polaków po kieszeni i spowodował zmiany planów zakupowych i zwyczajów konsumenckich w wielu polskich domach. Część Polaków podjęła próby ochrony własnych oszczędności lub przynajmniej częściowej redukcji negatywnego wpływu inflacji na ich wartość. Należy jednak zauważyć, że wszystkie zachowania i decyzje mające na celu przeciwdziałanie skutkom inflacji dla prywatnego portfela dotyczą wciąż jedynie części Polaków. W dalszym ciągu 40% badanych deklaruje, że ich oszczędności nie są w żadnym stopniu chronione przed inflacją, kolejne 8% niesłusznie uznaje, że chroni swoje oszczędności, trzymając je na koncie w banku, z którego regularnie korzysta i taki sam odsetek Polaków wskazuje (również niesłusznie) trzymanie pieniędzy w gotówce jako ochronę przed inflacją. Zatem inflacja wciąż topi oszczędności co najmniej połowy Polaków.
Artykuł opracowano w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych przez dr Katarzynę Sekścińską w lutym 2022 r. i we wrześniu 2022 r. na zlecenie Fundacji Think! w ramach Programu Rozwoju Przedsiębiorczości realizowanego przez Fundację Think! w partnerstwie merytorycznym z Fundacją Citi Handlowy im. L. Kronenberga dzięki środkom Citi Foundation.