Zobowiązania Polski w kontekście euro
Na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), nazywanego także Traktatem z Maastricht, Polska zobowiązała się do przyjęcia waluty euro wraz z wejściem do Unii Europejskiej w 2004 r. Żeby to mogło się wydarzyć, Polska musi spełnić szereg warunków, których w większości na dzień dzisiejszy nie spełnia i, jak mówią eksperci, w ciągu najbliższych kilku lat raczej nie spełni. Tym niemniej należy przygotować się na to, że w końcu nadejdzie wielki dzień, w którym możliwe (a z różnych względów również konieczne) będzie przyjęcie euro przez Polskę. Warto zrozumieć podejście Polaków do tej kwestii zawczasu i zastanowić się, co w tej kwestii należy i można zrobić.
Nastawienie Polaków do przyjęcia euro
Najnowsze badania, które przeprowadziłam dla Fundacji Think! z udziałem reprezentatywnej próby dorosłych Polaków, wskazują na ich nie najlepsze nastawienie do zmiany waluty przez Polskę, odzwierciedlone tym, że tylko co trzeci Polak uważa, że kiedykolwiek powinniśmy przystąpić do strefy euro, pozostali albo nie mają zdania, albo zdecydowanie nie widzą sensu takiej decyzji. Spójnie z tym wynikiem ponad Połowa dorosłych uważa, że przyjęcie euro to przede wszystkim ryzyko i strata, a w znacznie mniejszym stopniu (jeśli w ogóle) szansa.
Polacy na co dzień nie interesują się tematem przystąpienia Polski do strefy euro. W szczególności nie zaprzątają sobie nim głowy najmłodsi dorośli. 83% Polaków nie szuka spontanicznie informacji na ten temat, bazując na przypadkiem zasłyszanych informacjach, przy czym połowa osób w tej grupie w żaden sposób nie weryfikuje i nie pogłębia tego, co usłyszy.
Obawy gospodarcze i społeczne
Mimo iż większość Polaków nie przyjrzała się uważnie konsekwencjom wejścia Polski do strefy Euro, to ponad 80% dorosłych ma wyrobione swoje zdanie na ten temat, oczekując skutków wprowadzenia tej ważnej zmiany na poziomie polskiej gospodarki, sytuacji finansowej gospodarstw domowych, sytuacji polskich przedsiębiorców i wreszcie poczucia tożsamości narodowej Polaków.
Polacy nie są pewni skutków przyjęcia euro dla kształtowania pozycji Polski na arenie międzynarodowej. Nie są zdecydowani, czy przyjęcie waluty umocni czy osłabi naszą pozycję w UE (mniej więcej tyle samo osób wskazuje jedną i drugą perspektywę).
Tożsamość narodowa i wartości społeczne
Jednocześnie Polacy dostrzegają potencjał wzrostu atrakcyjności Polski w oczach zagranicznych inwestorów, ale spadek jej atrakcyjności dla rodzimego biznesu. Zdaniem 65% Polaków, mających jakiekolwiek zdanie w tym temacie, wejście Polski do strefy euro będzie ryzykiem i stratą dla polskich przedsiębiorców, których koszty działalności zdaniem tej grupy wzrosną.
W kontekście oddziaływania przyjęcia euro jako swoją walutę przez Polskę na gospodarstwa domowe, Polacy obawiają się, że przyniesie ich gospodarstwom odczuwalne negatywne konsekwencje. Przy czym większe obawy budzi perspektywa krótkoterminowa niż długoterminowa. W szczególności Polacy obawiają się wzrostu cen, które przełożą się na konieczność „zaciskania pasa” przez gospodarstwa domowe. Nie są w tym jednak jednomyślni, bo co piąty badany sądzi, że gospodarstwa domowe będą w związku z wprowadzeniem euro w lepszej sytuacji finansowej niż wcześniej.
Podsumowanie i wnioski
Częstą kwestią podnoszoną w kontekście integracji europejskiej, Unii Europejskiej i budowania postrzegania siebie jako obywatela Europy i świata jest możliwe osłabienie tożsamości narodowej Polaków i ich identyfikacji z Polską. Nie inaczej jest w przypadku analizowania konsekwencji przyjęcia euro przez Polskę. 43% Polaków wskazuje, że złoty jest dla nich ważnym elementem tożsamości narodowej, która ich zdaniem zostanie osłabiona, gdy Polska przyjmie walutę euro, a wśród dorosłych z pokolenia Z (do 24 lat) statystyka ta wynosi aż 60%. Warto przy tym zauważyć, że tylko 20-30 % Polaków (w zależności od grupy wiekowej) ma świadomość, że na rewersie monet euro wybite są symbole kraju, z którego pochodzą, co pozwala personalizować monety, czyniąc je z jednej strony ogólnoeuropejskimi (spójny awers) a z drugiej strony krajowymi (specyficzny rewers). Co jednak ciekawe, większość Polaków nie tylko obawia się, że euro obniży tożsamość narodową Polaków, ale także nie wpłynie pozytywnie na ich poczucie przynależności do Europy. Zatem zdaniem większości Polaków wspólna waluta nie będzie jednoczyć Europejczyków.
Podsumowując, jeśli bierzemy pod uwagę uwagę zobowiązania Polski dotyczące przyjęcia europejskiej waluty, przy założeniu poprawy i stabilizacji sytuacji gospodarczej w kraju, należy liczyć się z tym, że przyjdzie dzień, w którym złoty zostanie zastąpiony euro. Żeby taka zmiana nie wywołała lęku i niepokoju Polaków, odzwierciedlonego w widocznym oporze, konieczne jest zbudowanie porządnych fundamentów wiedzy wśród Polaków, tak by ich przekonania i opinie były budowane w oparciu o rzetelne informacje i fakty. To pozwoli tonować emocje i urealnić oczekiwania dotyczące konsekwencji przyjęcia waluty i uczyni cały proces zmiany raczej wyzwaniem niż problem.
- Polacy niechętnie zajmują się tematem wprowadzenia waluty euro w Polsce, w szczególności najmłodsi dorośli nie są tym zainteresowani
- Niezależnie od posiadanej wiedzy znakomita większość Polaków ma już wyrobione zdanie na temat tego czy Polska powinna wejść do unii walutowej i jakie będą tego skutki
- Większość Polaków jest nastawiona sceptycznie do wejścia Polski do unii walutowej i do konsekwencji przyjęcia euro jako polskiej waluty
- Polacy obawiają się negatywnych skutków dla gospodarki kraju, sytuacji przedsiębiorców, finansowego kontekstu gospodarstw domowych i tożsamości narodowej Polaków.