Chciałabym zapytać, jak młodzi ludzie w dzisiejszych czasach mają się odnaleźć wobec zalewu tych wszystkich informacji, których dostarcza internet? Czego młodzi ludzie mają się właściwie trzymać, jak poruszać? Bo wydaje się, że wielu młodych ludzi postrzega internet jako wyrocznię, ostateczne i najlepsze źródło informacji, ale również i wiedzy.
To jest niestety błąd, dlatego że internet zawiera wszystko i zaprzeczenie wszystkiego. W jakiejś dyskusji ktoś mi powiedział – wszyscy wiemy, że dwa plus dwa jest cztery. Ja mówię – no nie do końca. Napisałem przy nim 2+2=5 w Google i wyszło mi 938 milionów odpowiedzi. Więc jeśli jakiś młody człowiek będzie się opierał na internecie jak na wyroczni, to nigdy się nie dowie, ile naprawdę jest 2+2.
W internecie nie ma prawdy?
W internecie jest prawda i jest nieprawda, w dodatku najczęściej nie podpisana nazwiskiem autora. Młody człowiek nie ma jak rozróżnić, co jest czym. Dlatego potrzebuje wiedzy od zaufanych ludzi – w pierwszej kolejności od rodziców i nauczycieli w szkole – aby był w stanie krytycznie analizować to, co znajdzie w internecie. Trzeba go tego krytycyzmu nauczyć. Z faktu, że coś się znajdzie wśród pierwszych dziesięciu wyników wyszukiwania w Google, nie wynika, że to jest na pewno prawda. Wystarczy, że raz na 100 wyszukiwań nie będzie prawdą, aby ktoś popełnił życiowy błąd i ponosił jego konsekwencje. Dlatego zamiast bezkrytycznej wiary w Google trzeba używać Googla do docierania do prawdy. Zadawać różne powiązane pytania na ten sam temat, weryfikować źródła, z których pochodzą odpowiedzi, badać autorów poszczególnych wypowiedzi i opinii. Trzeba pomimo trudności odróżniać ignorantów i trolli od ekspertów. W przyszłości będzie jeszcze gorzej, bo w internecie będzie mnóstwo wypowiedzi generowanych nie przez ludzi, tylko przez sztuczną inteligencję. A sztuczna inteligencja – o czym się zdecydowanie za mało mówi – opiera się nie na zrozumieniu, tylko na statystyce.
A post-prawda w internecie?
Post-prawda jest groźnym zjawiskiem zagrażającym naszej cywilizacji opartej na prawdzie. Jednym z fundamentalnych nakazów moralnych naszej cywilizacji jest „Nie mów fałszywego świadectwa”, czyli nie kłam, bo za każdym kłamstwem stoi czyjaś krzywda. Post-prawda to nie jest czyste kłamstwo. Post-prawda to manipulowanie ludźmi tak, aby kierowali się emocjami zamiast rozumowaniem opartym na faktach i argumentach. Nienawidź zamiast myśleć! I dzięki temu rób to, co my – manipulatorzy – od ciebie chcemy.
A jak się nie dać manipulować?
Po pierwsze, nikogo nie nienawidzić. A po drugie, nigdy, przenigdy nie pozwolić sobie wyłączyć myślenia. Takiej postawy powinno uczyć się w szkołach i na uczelniach. Przede wszystkim pokazując jak wygląda rzeczowa, kulturalna debata pomiędzy ludźmi o odmiennych poglądach. Debata na argumenty, której celem jest odkrycie prawdy, a nie pognębienie przeciwnika. Przy czym warto pamiętać, że prawda nie jest pośrodku – prawda jest tam, gdzie jest.
***
Prof. dr hab. inż. Wojciech Cellary jest informatykiem, kierownikiem Katedry Technologii Informacyjnych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. W trakcie swojej kariery zawodowej pracował na dziewięciu uczelniach, trzech w kraju i sześciu za granicą, we Francji i Włoszech. Ponadto był profesorem wizytującym w Macao i Portugalii. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się aktualnie na problematyce elektronicznego biznesu, elektronicznej gospodarki opartej na wiedzy, elektronicznej administracji i społeczeństwa informacyjnego. Jest autorem lub współautorem 10 książek, 22 rozdziałów w książkach, 14 redakcji książek i ponad 150 artykułów opublikowanych w czasopismach naukowych i materiałach konferencyjnych oraz wielu artykułów popularnonaukowych i publicystycznych. Był głównym organizatorem 41 naukowych konferencji krajowych i międzynarodowych, a ponadto członkiem komitetów programowych blisko 350 konferencji. Był liderem blisko 100 krajowych i międzynarodowych projektów naukowych i wdrożeniowych finansowanych z kraju i zagranicy. Więcej informacji http://www.kti.ue.poznan.pl/cellary