Sprzedaż przez internet w ciągu ostatnich lat dynamicznie wzrosła. Obecnie jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi przemysłu na świecie. Przyczyną takiej tendencji jest całodobowa dostępność sklepów i serwisów online, a w Polsce także zakaz handlu w niedzielę. Nie bez znaczenia jest także wybuch pandemii koronawirusa, który nastąpił na początku tego roku. Z danych, które podało DS Smith – brytyjska międzynarodowa firma opakowaniowa – wynika, że obecnie 68 proc. Polaków robi więcej zakupów online niż dotychczas. A w okresie świątecznym wzrost liczby paczek będzie jeszcze wyższy.
Zwiększenie wysyłanych paczek wiąże się także ze wzrostem opakowań oraz elementów zabezpieczających produkty. Są to przede wszystkim kartony, folie bąbelkowe, czy styropian, które wkrótce po dostarczeniu przesyłki do adresata staną się odpadem i wylądują w śmietniku.
Podejście unijne
Miliardy ton takich odpadów na całym świecie uwidoczniły skalę problemu. To oraz fakt, że świadomość społeczeństwa w zakresie ekologii stale rośnie sprawiły, że wprowadzenie rozwiązań bardziej przyjaznych środowisku zyskuje poparcie. W związku z tym Unia Europejska zdecydowała się na wdrożenie zmian w przepisach dotyczących opakowań, odpadów i ich składowania.
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego z 2018 roku nałożyły na przedsiębiorstwa obowiązek zaimplementowania procedur unieszkodliwiania oraz prowadzenia pełnej ewidencji odpadów.
Ponadto od tamtej pory opakowania powinny być wykonywane z odpowiedzialnie pozyskanych materiałów, a odpady stopniowo ograniczane do minimum. Takie działanie ma na celu zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko i ochronę zdrowia ludzkiego.
Regulacje w Polsce
Do polskiego porządku prawnego osobno zostały wprowadzone przepisy, które określają obowiązki przedsiębiorców w zakresie obszaru ochrony środowiska. Regulacje w ustawie z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi zostały skierowane do przedsiębiorców, którzy na rynek polski wprowadzają produkty w opakowaniach, w tym także do przedsiębiorców prowadzących sklepy online.
Warto przy tym zauważyć, że definicja opakowania określa je dosyć szeroko. Uważa się za nie wyrób z jakiegokolwiek materiału, przeznaczony do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji produktów, od surowców do towarów przetworzonych.
Obowiązek prowadzenia ewidencji opakowań
Przedsiębiorca, który wprowadza produkty w opakowaniach, jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji w formie pisemnej lub w systemie teleinformatycznym.
Ewidencja musi obejmować informacje o masie opakowań, w której produkty zostały wprowadzone do obrotu w danym roku kalendarzowym.
W związku z tym, że nie zostały przewidziane żadne wzory formularzy do prowadzenia takiej ewidencji, można prowadzić ją w dowolny sposób. Należy jednak przechowywać informacje w niej zawarte przez okres pięciu lat od końca roku kalendarzowego, którego dotyczą, gdyż jej brak może skutkować karą pieniężną nałożoną przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska.
Obowiązek odzysku i recyklingu
Ponadto na przedsiębiorcy, który wprowadza na terytorium kraju produkty w opakowaniach, ciąży obowiązek zapewnienia ich odzysku, a w szczególności ich recyklingu. Nie muszą jednak robić tego samodzielnie, zwłaszcza, że realizacja tego zadania nie jest prosta, ponieważ do przetwarzania odpadów wymagane jest stosowne zezwolenie. Przedsiębiorca może zlecić przetworzenie odpadów opakowaniowych inne uprawnionej do tego firmie. Umowa z taką firmą musi być zawarta na piśmie, a w zamian powinniśmy otrzymać dokument potwierdzający odzysk bądź recykling.
Poziom obowiązkowego recyklingu wynosi 56%, a obowiązkowego odzysku 61%.
Jednak co ciekawe, zapewnienie odzysku może być realizowane poprzez odzysk opakowań tego samego rodzaju i w tej samej masie, co samodzielnie wprowadzone, ale pozyskane od innych podmiotów. Jest to szczególnie korzystne dla sklepów internetowych, którym zdecydowanie trudniej odzyskać opakowania, w których wysyłają towary do kupującego. W przypadku niewykonania obowiązku zapewnienia odzysku lub recyklingu, należy wnieść opłatę produktową, której maksymalna stawka wynosi 4,50 zł za kilogram.
Rejestracja w BDO
Wpis do Rejestru BDO, czyli Bazy Danych Odpadowych jest obowiązkowy dla wszystkich przedsiębiorców, którzy wprowadzają do obrotu produkty w opakowaniach. Rejestr jest prowadzony przez marszałka województwa, w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Wpis następuje na wniosek przedsiębiorców lub z urzędu. W przypadku sklepów internetowych następuje to po złożeniu wniosku. Za działania niezgodne z przepisami podmiotom zobowiązanym do uzyskania wpisu do Rejestru BDO grożą sankcje w postaci pieniężnej kary administracyjnej, kary aresztu lub grzywny. Do 31 grudnia 2020 roku ewidencja odpadów w BDO mogła być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej.
Jednak od tego roku został wprowadzony obowiązek przejścia na formę elektroniczną, za pomocą indywidualnego konta w BDO.
Dane będą musiały być wprowadzone do systemu najpóźniej do 31 stycznia 2021 roku.
Kampanie edukacyjne
Warto również wspomnieć, że na przedsiębiorców, którzy na rynek polski wprowadzają produkty w opakowaniach, nałożony jest także obowiązek prowadzenia kampanii edukacyjnych. Za publiczne kampanie edukacyjne uznaje się „każde działanie mające na celu podnoszenie stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa, obejmujące informowanie o prawidłowym postępowaniu z odpadami opakowaniowymi, możliwym wpływie odpadów opakowaniowych na środowisko i zdrowie ludzi, dostępnych systemach zwrotu, zbierania i odzysku, w tym recyklingu, odpadów opakowaniowych, w tym kampanie w środkach masowego przekazu, ulotki i broszury informacyjne, plakaty, konkursy, konferencje oraz imprezy o charakterze informacyjno-edukacyjnym”. Od tego obowiązku, który dla wielu może okazać się uciążliwy, istnieje na szczęście wyjątek.
Alternatywnie przedsiębiorca może przekazać 2% wartości netto opakowań wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku kalendarzowym na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W przeciwnym razie firma otrzyma karę pieniężną nawet do 500 tys. zł.
Dodatkowo obowiązek prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych nie dotyczy przedsiębiorców, którzy w danym roku kalendarzowym wprowadzili do obrotu produkty w opakowaniach o łącznej masie opakowań nieprzekraczającej 1 Mg.
Podsumowanie
Jak wynika z powyższych rozważań, obowiązki przedsiębiorców, którzy wprowadzają na rynek produkty w opakowaniach – także tych, którzy prowadzą sklepy internetowe – są szerokie. Poza obowiązkiem prowadzenia ewidencji opakowań i obowiązkiem ich odzysku oraz recyklingu, firmy są zobligowane do rejestracji w Bazie Danych Odpadowych. Najciekawszym jednak wydaje się być obowiązek prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych, które mają na celu podnoszenie stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Mimo wszystko jednak ogromna ilość produkowanych rocznie odpadów może powodować wrażenie, że powyżej opisane działania i tak nie są wystarczające dla ochrony naszej planety.
Sara Ferenc, absolwentka prawa angielskiego na Middlesex University (Londyn, Wielka Brytania) i studentka prawa polskiego na Europejskiej Wyższej Szkole Prawa i Administracji. Swoje doświadczenie zdobywała w klinikach prawnych oraz w kancelarii rzecznika patentowego. Obecnie pracuje w kancelarii prawnej WP LAW Woźniccy Piskorek sp. j. Interesuje się szeroko pojętą tematyką ochrony środowiska.
Przeczytaj także:
Opakowania w czasie pandemii (webinar z udziałem Sary Ferenc)
