Życie stawia przed nami różne wyzwania. Możemy zostać zaproszeni do zespołu, który ma rozwiązać jakiś problem, może będziemy chcieli wystartować z naszym pomysłem, założyć własną działalność. W różnych sytuacjach może się zdarzyć, że będziemy potrzebowali cech przywódczych, aby poprowadzić zespół, organizację młodzieżową, a może koło naukowe lub własną firmę. A może to nasza pasja uczyni z nas przywódcę.
Co sprawia, że mamy siłę i odwagę, by stać na czele grupy? Co powoduje, że niektórzy z nas osiągają w tej dziedzinie niezwykłą biegłość? Czy określają to czynniki wrodzone? A może przywództwa można się nauczyć?
Urodzony lider?
Naukowcy od lat spierają się o to, czy istnieje jeden wzorzec lidera, matryca przewodnika stada, która sprawdza się we wszystkich sytuacjach i powoduje, że niektórzy po prostu są predestynowani (dzięki naturalnym cechom psychofizycznym, talentom, osobowości, charakterowi, charyzmie) do kierowania innymi. A może to sytuacja czyni z nas liderów? Może w określonym obszarze, w specyficznej sytuacji każdy z nas może wybić się do takiej roli? Czy wystarczy jedynie wiedza i doświadczenie? Nie ma tu jednoznacznych rozstrzygnięć. Niemniej można oczywiście wyróżnić zespół cech, które pomagają wejść w rolę lidera i sprawdzić się w niej.
Jedną z podstawowych jest wizjonerstwo, umiejętność zdefiniowania i wskazania celu, do którego warto dążyć, zdolność określenia długofalowej perspektywy rozwoju pomysłu czy organizacji i nadania im kierunku. Wizjoner widzi więcej, niż inni i potrafi to im przekazać. Umie zarazić innych swoją ideą, obrazowo oddziałując na wyobraźnię.
Wizja to jedno – ale nie do przecenienia jest wiedza z obszaru, w którym działamy. Istotna jest znajomość branży oraz rzetelna wiedza techniczna związana z obszarem odpowiedzialności. Lider jest profesjonalistą w swoje dziedzinie. Potrafi dostarczać rozwiązania, które mają zastosowanie w praktyce.
Lider wyróżnia się zmysłem organizacyjnym. Potrafi odpowiednio zaplanować i przeprowadzić działania oraz sprawnie gospodarować zasobami, które ma do dyspozycji. Porządkuje i koordynuje zadania, układa je w logicznie następujące po sobie etapy, tak aby doprowadziły do osiągnięcia zamierzonego celu.
Niezwykle ważne są kompetencje społeczne. Umiejętność komunikowania się z ludźmi, rozpoznawania ich potrzeb i odpowiadania na nie pozwala na budowanie dobrych relacji. Skuteczny lider buduje zaufanie poprzez umiejętność uważnego słuchania innych i bezstronność w ocenie wydarzeń. Zaprasza innych do wspólnej pracy, wypracowywania rozwiązań dostrzegając i wykorzystując ich potencjał. Wykazuje się empatią i umiejętnością skutecznego rozwiązywania konfliktów.
Lider przyjmuje odpowiedzialność za decyzje. Kiedy trzeba np. w sytuacji kryzysowej musi być odważny i zdecydowany, gotowy do podejmowania szybkich decyzji i ponoszenia za nie odpowiedzialności. Potrafi przewidzieć konsekwencje swoich działań.
Dobry lider nie narzuca szczegółowych instrukcji służących przezwyciężeniu problemu – pozwala ludziom na własne poszukiwania rozwiązań. Potrafi zachęcić i zaangażować innych do wspólnego wypracowywania pomysłów – prowadząc zespół w kierunku osiągnięcia wspólnego celu. Tak funkcjonują dzisiaj najbardziej innowacyjne organizacje. Przykładem jest Google, które zezwala pracownikom na spędzanie 1/5 czasu pracy na realizowanie zupełnie dowolnych pomysłów, własnych projektów (w ten sposób powstał m.in. gmail, jeden z najważniejszych produktów tej korporacji). W Microsoft pracownicy otrzymują zadania bez wytycznych, jak mają je wykonać – sami wybierają najlepszą do tego drogę. Warto spróbować innowacyjnych rozwiązań i poszukać w nich uśpionego potencjału.
I wreszcie bardzo ważną cechą lidera jest kreatywność i otwartość. Konsekwencja bywa zaletą, ale sztywność myślenia już nie. Lider musi być gotowy na eksperymentowanie, podejmowanie ryzyka – jeśli zachodzi taka potrzeba. Uważnie obserwuje i analizuje otoczenie. Zdaje sobie sprawę z tego, że dynamiczne otoczenie dostarcza wciąż nowych wyzwań. Jest otwarty na różne warianty, możliwości ale również zagrożenia.
Jak się tego nauczyć?
Nad rozwojem cech przywódczych można samemu pracować. Obserwować innych, tych którym się udało. Odnosić je do tego, co i jak robimy. A przede wszystkim poddać nasze działania refleksji. Warto przy tym zadać sobie kilka pytań.
- Jakie cechy mojego charakteru pomaga mi stać się dobrym liderem?
- Co już mam? Czego muszę się jeszcze nauczyć? W jaki sposób mogę to zrobić?
- Za co cenią mnie inni ludzie? W jakich obszarach wzbudzam zaufanie?
- W jaki sposób działam? Czy podejmuję arbitralne decyzje? Czy staram się wysłuchiwać innych członków zespołu? Czy daję im przestrzeń do wypowiedzenia się? Jak często z nimi rozmawiam?
- Czy wiem dokąd zmierzam? Czy mam jasną wizję rozwoju mojej organizacji?
Dlaczego warto przewodzić, przejmować inicjatywę?
Rozwijając kompetencje przywódcze przede wszystkim mamy możliwość nadawania realnego kształtu naszym planom, a przez to również większy wpływ na własne życie. Umiejętności przywódcze doskonale przydadzą się do realizowania interesujących przedsięwzięć. Warto rozwijać je ze względu na realizację naszych osobistych zamierzeń, ale mogą one być również przydatne w realizacji celów społecznych.
Może się okazać, że staniemy wobec sytuacji, która będzie wymagała od nas przejęcia inicjatywy. Okaże się, że to nasza koncepcja czy rozwiązanie jest najlepsze i tylko my tak naprawdę posiadamy kompetencje, aby zrealizować je z sukcesem. Tak może być w przypadku, gdy opracowaliśmy jakiś pomysł, unikalne rozwiązanie albo gdy po prostu wiemy, dokąd chcemy dojść. W takich momentach przydają się kompetencje przywódcze, które pozwolą nam pozyskać jak najwięcej zwolenników dla naszej wizji.
| Sprawdź swoją wiedzę na temat przywództwa – zrób nasz Quiz! |
Przeczytaj także:
Dobra komunikacja z klientem i w zespole
