Niewątpliwie kluczowe znaczenie ma odwoływanie się do motywacji wewnętrznej. To ona kreuje ludzi aktywnych, świadomych możliwości, jakie oferuje im świat i potrafiących z nich wybierać, zdolnych do świadomego kierowania własnym życiem oraz inspirowania innych, czerpiących autentyczną satysfakcję z tego, kim są i co robią. Jakie są warunki do jej pojawienia się i ugruntowania?
Autentycznie zmotywowani
Ujmując to w kilku prostych punktach można wskazać, że jesteśmy autentycznie zmotywowani, gdy:
- mamy świadomość celu, do jakiego zmierzamy,
- mamy poczucie sensowności tego, co robimy (nadaje to naszemu życiu znaczenie),
- mamy możliwość realizowania naszych potrzeb i zainteresowań,
- mamy możliwość wdrażania własnych pomysłów,
- bierzemy udział w planowaniu i podejmowaniu decyzji,
- to co robimy, daje nam satysfakcję,
- mamy poczucie bezpieczeństwa (wiemy, że otrzymamy wsparcie i nie będziemy karani za błędy),
- czujemy się zauważeni i docenieni.
4 fundamenty motywacji
Fundamentem motywacji wewnętrznej jest świadomość siebie. Człowiek zmotywowany to przede wszystkim człowiek wiedzący czego chce, dobrze znający swój charakter, potencjał, predyspozycje. To człowiek, który adekwatnie rozpoznał swoje mocne strony i potrafi je skutecznie wykorzystać.
Niezwykle ważne z punktu widzenia motywacji jest także poczucie sensu. Musimy rozumieć, po co działamy, czemu służy nasza praca, jaki jest jej cel. W przeciwnym razie będziemy działać jak automaty, zaprogramowane do wykonywania określonych czynności, pozbawione szerszej perspektywy.
I wreszcie ciężko mówić o motywacji jeśli pozbawieni jesteśmy możliwości decydowania o sobie – szansy na podejmowanie wyborów dotyczących własnego rozwoju, wdrażania autorskich projektów, własnych pomysłów, rozpoznania ważnych dla nas potrzeb oraz wyznaczania strategii, za pomocą których możemy je realizować. Im wcześniej uzyskamy możliwość swobodnego działania, zgodnego z naszymi wewnętrznymi zasobami – tym lepiej. Otwarci, aktywni, empatyczni ludzie (np. rodzice, nauczyciele, współpracownicy, pracodawcy), którzy w nas wierzą i akceptują naszą samodzielność to kapitał trudny do przecenienia. Zdarza się, że trzeba ich po prostu wokół siebie poszukać, wyjść im naprzeciw, próbować przyciągnąć ich do siebie. I umieć czerpać z ich postaw pozytywne bodźce do działania.
Niedocenianym czynnikiem w aspekcie motywacji jest zaufanie. Tymczasem jego brak w zasadniczym stopniu hamuje aktywność, otwartość, gotowość do eksperymentowania.
Potrzebujemy dobrych relacji
Precyzyjnie wyjaśniał to w swojej książce „Samotna gra w kręgle” Robert Putnam1. Każdy z nas chce czuć się bezpiecznie w środowisku, w którym działa. Badania neurobiologiczne, przytaczane m.in. przez Manfreda Spitzera („Jak uczy się mózg” 2007)2 czy Joachima Bauera („Empatia. Co potrafią neurony lustrzane”, 2008)3 potwierdzają jak ważnym motywatorem jest sympatia i uznanie otoczenia. Musimy mieć poczucie, że to czym się zajmujemy jest zauważalne i ważne dla innych. Układ motywacyjny obecny w naszym mózgu uruchamia się przede wszystkim pod wpływem dobrych relacji panujących w środowisku, w którym funkcjonujemy. Aktywuje się, gdy czujemy akceptację, życzliwość, wsparcie. Uwalniane są wówczas substancje (dopamina czy oksytocyna) dające poczucie zadowolenia, budzące chęć działania, sprzyjające pozytywnemu nastawieniu do życia.
W jaki sposób możemy zatem rozwijać motywację do działania?
Pracować nad rozwojem osobistym, szukać spełnienia i poczucia sensu, eksperymentować, odważnie eksplorować świat, otworzyć się na drugiego człowieka, budować sieci kontaktów. I szukać własnej drogi. Przełamywać własne opory, lęki – po prostu iść do przodu…
Warto oczywiście korzystać z doświadczeń innych. Obserwowanie tych, którym udało się odnieść sukces, bywa bardzo inspirujące. Ich zwycięstwa mogą stać się zachętą do tego, byśmy sami podjęli próbę zmierzenia się z wyzwaniami.
Równocześnie trzeba uważać, by nie wpaść w pułapkę porównań, które mogą nas zamknąć w pułapce ocen, uniformizacji i rywalizacji. Nie chodzi przecież o to, by stać się takimi, jak wszyscy, tylko lepszymi. Prawdziwą wolność zyskamy, gdy, pozostając otwarci na zewnętrzne inspiracje, posłuchamy samych siebie. Gdy uniezależnimy się od wpatrywań w to, co robią inni, do czego doszli (w jakim wieku), jak wyglądają, ile zarabiają, jakimi samochodami jeżdżą. Gdy zastanowimy się, czy rzeczywiście potrzebujemy rzeczy, o które z nimi rywalizujemy.
Wsłuchaj się w siebie
Co zatem? Przede wszystkim wsłuchać się uważnie w samych siebie. Zadać sobie kilka podstawowych pytań:
- Czego naprawdę chcę w życiu? Jakie są moje potrzeby, marzenia, aspiracje? Co ma dla mnie wartość?
- Jak mogę to osiągnąć? Co już mam? Co jest moją mocną stroną? Czego mi jeszcze brakuje? Jak mogę uzupełnić deficyty?
- Co sprawia mi radość? Co pobudza mnie do działania? W trakcie jakich działań czuję prawdziwe flow?
- Co inni we mnie cenią? W jaki sposób moje zasoby mogą okazać się im przydatne? Co mogę wnieść w ich życie?
Szczera próba odpowiedzi na te pytania będzie dla Was prawdziwym katalizatorem energii do działania. Oczywiście nie jesteśmy maszynami – każdemu z nas zdarzają się spadki motywacji, chwilowe kryzysy, załamania i zwątpienia. Co wtedy? Nie wymyślono jeszcze lepszego rozwiązania niż wsparcie bliskich: rodziny, przyjaciół, partnera. Dlatego tak ważne jest otaczanie się osobami, które nas akceptują, które w nas wierzą, które są gotowe podać pomocną dłoń. Człowiek, niezależnie od potencjału jaki w nim drzemie, jest przecież istotą społeczną…
| Jak sprawić, żeby nam się chciało? Zrób nasz Quiz o motywacji! |
Przeczytaj także:
Klucz do skuteczności w biznesie
1 Robert Putnam, „Samotna gra w kręgle”, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008.
2 Manfred Spitzer, „Jak uczy się mózg”, PWN, 2007.
3 Joachim Bauer, „Empatia. Co potrafią lustrzane neurony”, PWN, 2008.
Notka o autorze:
Tomasz Tokarz – doktor nauk humanistycznych, wykładowca akademicki, trener kompetencji społecznych, coach, mediator. Koordynator merytoryczny w NAVIGO – Centrum Innowacyjnej Edukacji. Nauczyciel w kilku alternatywnych szkołach. Prowadzi szkolenia z obszaru motywacji, komunikacji interpersonalnej, negocjacji, zarządzania konfliktem. W pracy z młodymi ludźmi kładzie nacisk na rozwój kreatywności i przedsiębiorczości, uznając te kompetencja za kluczowe w świecie przyszłości. Jego pasją jest pisanie o nowoczesnej edukacji i rozwoju osobistym.
