23% Polaków deklaruje posiadanie inwestycji, co jest bardzo dużym wzrostem w stosunku do wyników badań sprzed pandemii – zapraszamy do zapoznania się z raportem pt. “Postawy Polaków wobec finansów” autorstwa dr Katarzyny Sekścińskiej. Badanie zostało przeprowadzone w lutym 2022, na reprezentatywnej próbie 1182 dorosłych Polaków w wieku 18-74 lat.
Inwestorzy u początku pandemii
Początek pandemii przyniósł inwestorom dużo niepewności oraz emocje takie jak lęk i strach. Spowodowało to, że wielu z nich podejmowało chaotyczne i nieprzemyślane ruchy oraz sprzedawało aktywa w niekorzystnym momencie lub całkowicie zrezygnowało z nowych inwestycji. Inni zaś wykorzystali panikę na rynku i wzbogacili swój portfel o nowe akcje, kupując je w bardzo atrakcyjnych cenach. Jeszcze inni inwestorzy skupili się na dywersyfikacji portfela. Od tamtego momentu minęło już jednak sporo miesięcy, a emocje związane z pandemią opadły. W lutym 2022 r. Fundacja Think! w partnerstwie merytorycznym z Fundacją Citi Handlowy im. L. Kronenberga przeprowadziła badanie na reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie dorosłych (N=1182), które pozwoliło zobaczyć, jak inwestują Polacy po dwóch latach pandemii.
Pobierz raport "Postawy Polaków wobec finansów"
Co czwarty Polak deklaruje inwestowanie
Wyniki tego badania pokazały, że co czwarty Polak deklaruje inwestowanie swoich oszczędności w celu osiągnięcia zysku w przyszłości. To ogromny skok w stosunku do pomiaru z 2019 roku, przed wybuchem pandemii, gdy posiadanie inwestycji deklarowało tylko 8% Polaków. Wynik ten pokazuje także wyraźną zmianę dotychczasowego trendu, bo na przestrzeni 10 lat poprzedzających pandemię odsetek inwestujących Polaków wahał się na poziomie 10 +/- 2 %. W ramach inwestycji w 2022 r. alokowanie kapitału w nieruchomościach zadeklarowało 11 % Polaków, zakup akcji 8% Polaków, a po 7% uczestników badania wskazało inwestycje w przedmioty wartościowe i złoto, obligacje skarbowe i jednostki funduszy inwestycyjnych.
Inwestowanie a oszczędzanie
Należy jednak zwrócić uwagę, że większość Polaków wciąż trzyma oszczędności w formie, która nie tylko nie przynosi zysku, ale nawet nie redukuje negatywnego wpływu inflacji. 40% Polaków trzyma przynajmniej część swoich oszczędności na nieoprocentowanym rachunku bieżącym, a 22% Polaków trzyma gotówkę w domu. Zainteresowanie oszczędnościowymi instrumentami finansowymi również znacznie przewyższa zainteresowanie którąkolwiek z form inwestowania, bowiem 40% Polaków deklaruje, że jakąś część swoich oszczędności trzyma na koncie oszczędnościowym lub na lokacie terminowej. Taki sposób wykorzystania oszczędności sprawia, że większość Polaków może istotnie odczuć spadek siły nabywczej swoich oszczędności w związku z rosnącą inflacją.
Gotowość do podejmowania ryzyka inwestycyjnego
W badaniu “Postawy Polaków wobec finansów” sprawdzano też skłonność Polaków do podejmowania ryzyka inwestycyjnego. Podobne pytanie zadano Polakom w 2010, co pozwala zobaczyć zmiany w preferencjach, jakie zaszły w ciągu minionych 12 lat. Generalnie rzecz biorąc Polacy preferują dziś zdecydowanie niższy poziom ryzyka inwestycyjnego niż w 2010 r. W porównaniu z tamtym okresem Polacy w 2022 r. znacznie częściej przedkładają możliwość rezygnacji z inwestycji w dowolnym momencie ponad potencjalne wyższe zyski, sprzedają aktywa, gdy tylko zaczną tracić na wartości, nie czekając na ewentualne odrobienie przez nie straty, wybierają inwestycje, które gwarantują ochronę kapitału, wolą pewny niższy zysk niż podejmowanie ryzyka dla potencjalnego wyższego zysku.
Sprawczość w inwestycjach
Co ciekawe, na przestrzeni 12 ostatnich lat wyraźnie wzrosło poczucie sprawczości Polaków w kontekście wyników ich inwestycji. W lutym 2022 r. Polacy wskazali, że sukces w inwestowaniu zależy od ich własnej wiedzy, umiejętności i podjętych decyzji w 71 %, podczas gdy w 2010 r. Polacy wskazywali, że sukces inwestycyjny zależy od nich samych tylko w 51%. Ten wynik wiąże się również ze wzrostem zaufania do własnej wiedzy i intuicji w kontekście wyborów inwestycyjnych. W 2010 roku 38% Polaków wskazywało, że najbardziej ufa sobie samemu w kwestiach związanych z oszczędzaniem i inwestowaniem, podczas gdy w 2022 r. takiej odpowiedzi udzieliło 61% Polaków. Co ciekawe, skok zaufania do swojej wiedzy przypada na okres pandemii. Przed pandemią, w 2019 r., tylko co trzeci Polak wskazywał, że sobie ufa najbardziej w obszarze oszczędzania i inwestycji, w 2021 r. odpowiadała tak połowa Polaków, a w 2022 r. wspomniane już 61% badanych. Na przestrzeni 15 lat Polacy konsekwentnie najczęściej ufali sobie w kwestii finansów, a do 2021 r. na drugim miejscu plasowali się rodzina i znajomi, na trzecim zaś pracownicy instytucji finansowych. W 2022 r. zaobserwowano jednak ważne zmiany. Zaufanie do opinii bliskich osób spadło do 12% (wobec ok. 28% utrzymujących się od 2018 r. do 2021 r.), zaś zaufanie do pracowników instytucji finansowych wzrosło do 15%, co stanowi powrót do poziomu zaufania sprzed pandemii po jego wyraźnym spadku do poziomu 5% w 2021 r.
Okres pandemii wpłynął również na sposób inwestowania Polaków. Połowa Polaków ograniczyła inwestycje w czasie pandemii, podczas gdy co dziesiąty inwestujący deklaruje, że inwestuje więcej niż przed pandemią. Niemal połowa Polaków zmieniła również styl inwestowania i obniżyła akceptowalny poziom ryzyka swoich inwestycji, podczas, gdy jedynie 4% badanych inwestuje dziś agresywniej niż przed pandemią.
Wpływ pandemii na zachowania inwestycyjne
66% Polaków wskazuje, że pandemia odpowiada za zmianę ich zachowań inwestycyjnych w kontekście ilości zainwestowanych pieniędzy w większym stopniu niż jakiekolwiek inne czynniki, zaś 78% badanych upatruje w pandemii najważniejszej przyczyny zmiany akceptowanego poziomu ryzyka inwestycyjnego. Pozostaje więc pytanie, czy zakończenie pandemii przywróci zachwiane status quo decyzji inwestycyjnych, czy też obserwujemy już trwałe zmiany. Niewątpliwie aktualna sytuacja związana z wysoką inflacją, zmieniającymi się stopami procentowymi i wreszcie sytuacja związana z wojną w Ukrainie istotnie wpłyną na postawy i zachowania Polaków, prawdopodobnie w kierunku zbliżonym do zmian wywołanych pandemią.
AUTORKA RAPORTU:
Dr Katarzyna Sekścińska – Adiunkt w Katedrze Katedra Psychologii Biznesu i Innowacji Społecznych, Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Badanie zostało zrealizowane we współpracy merytorycznej z Wydziałem Psychologii
Uniwersytetu Warszawskiego.
Badanie jest elementem Programu Rozwoju Przedsiębiorczości realizowanego,
przez Fundację Think! w partnerstwie merytorycznym z Fundacją Citi Handlowy im. L. Kronenberga.