„Oddajcie tedy, co jest cesarskiego cesarzowi, a co jest bożego Bogu” – te słowa Jezusa Chrystusa kierowane do faryzeuszy dotyczą także podatków (Mt 22,21). Podatki powinniśmy zatem płacić, choć – trzeba to podkreślić – nikt nie zabrania poszukiwać legalnych sposobów obniżenia ich wysokości. Nie bójmy się o tym myśleć – w końcu lepiej wiemy, jak wydać czy zainwestować własne pieniądze; zadbajmy o to, aby do naszej dyspozycji była jak największa kwota.
Obowiązek podatkowy
Dla przypomnienia: podatek jest to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego wynikające wprost z przepisów Ustawy. W Internecie znajdziemy wiele serwisów dotyczących podatków, tak więc w tym artykule sygnalizujemy tylko niektóre kwestie istotne dla osoby zaczynającej działalność gospodarczą. Skoro są przymusowe, należy pamiętać, że nie opłaca się przedsiębiorcy: nie płacić podatków, spóźniać się z ich płaceniem (o terminach w dalszej części), czy też np. tworzyć fikcyjne koszty działalności gospodarczej, aby zmniejszyć ich wartość. Brak wpłaty lub niedopłata zostaną wykryte bardzo szybko i Urząd Skarbowy wyśle upomnienie, być może także z odsetkami do zapłaty.
Jakie podatki?
Świadczenia podatkowe przedsiębiorcy możemy podzielić na dwa typy: bezpośrednie i pośrednie. W tej pierwszej grupie znajdą się podatki dochodowe (podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych – tu przedmiotem opodatkowania jest dochód przedsiębiorcy / osoby zatrudnionej) i podatki majątkowe (np. od nieruchomości, od czynności cywilnoprawnych, rolny, leśny, od spadków i darowizn, od środków transportu – tu przedmiotem opodatkowania jest konkretny majątek lub prawo własności). Drugą grupę stanowią podatki konsumpcyjne, które są płacone w sposób pośredni (zawarte są w cenie) podczas zakupów towarów i usług (np. VAT, akcyza, podatek od gier).
Formy opodatkowania dochodów
Przedsiębiorca, tak jak wszystkie osoby, które osiągają dochody z pracy, musi zapłacić podatek dochodowy. Stawka podatku, termin zapłaty i wysokość podatku zależą już od formy opodatkowania:
a) skala podatkowa – najczęściej wybierana forma opodatkowania, w której od 2009 r. płacimy dwie stawki podatku (18% i 32%) w zależności od wysokości dochodu (do kwoty 85 528 zł niższą, a po przekroczeniu tego progu wyższą ze stawek podatku). Uwzględnia się tu także kwotę wolną od podatku, która zmniejsza wysokość podatku. Dodatkowo przedsiębiorcy mogą pomniejszyć swój dochód o wartość składek ZUS na ubezpieczenie społeczne zapłaconych w danym okresie rozliczeniowym (miesiącu lub kwartale). Natomiast zapłacone składki ZUS na ubezpieczenie zdrowotne pomniejszają (choć nie w pełnej wysokości) wysokość podatku wymaganego do zapłaty. Ta forma opodatkowania umożliwia korzystanie z ulg podatkowych przewidzianych w przepisach oraz wspólne rozliczanie z małżonkiem.
b) podatek liniowy – w tym wypadku niezależnie od osiągniętych dochodów płacimy stawkę 19%. Ta forma opodatkowania jest korzystna dla przedsiębiorców, którzy osiągają wysokie dochody w roku (co najmniej 100.000 zł). Wybierając tę formę nie będziemy mogli rozliczać się wspólnie z małżonkiem, jak również korzystać z ulg podatkowych. Tu od dochodu odliczymy wartość zapłaconych w danym okresie składek ZUS na ubezpieczenie społeczne, a od podatku zapłacone składki ZUS na ubezpieczenie zdrowotne (choć nie w pełnej wysokości).
c) ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to uproszczona forma opodatkowania, w której podatek jest rozliczany od osiągniętego przychodu (a nie dochodu jak w wyżej wymienionych). Będzie to opłacalne dla osób, które nie ponoszą wysokich kosztów uzyskania przychodu. Jednak nie wszyscy przedsiębiorcy będą mogli korzystać z ryczałtu ewidencjonowanego – przepisy podatkowe wykluczają bowiem taką możliwość dla określonych obszarów działalności gospodarczej. Obowiązują tu także limity roczne obrotów, na które przedsiębiorca musi zwracać uwagę (150 000 euro). Wysokość stawki ryczałtu uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej (np. 3%, 5,5%, 8,5%, 17%, 20%). Forma ta wyklucza korzystanie z ulg podatkowych i wspólne rozliczenie z małżonkiem.
d) karta podatkowa – jest jedną z najprostszych form opodatkowania przedsiębiorców w Polsce. Nie ma tu obowiązku prowadzenia księgowości, zaś sam podatek nie jest zależny od dochodów. Ta forma jest wygodna dla firm, które zatrudniają niewielu pracowników. Płacenie podatku w tej formie jest możliwe jednak tylko w przypadku działalności gospodarczej w obszarach wymienionych w ustawie (m.in. gastronomiczną, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% czy w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu).
Początkujący przedsiębiorca raczej powinien wybrać opodatkowanie według skali podatkowej. Do 20 stycznia każdego roku możemy zgłosić do właściwego Urzędu Skarbowego zmianę formy opodatkowania, więc jeśli po pierwszym roku firma zaczęła się rozwijać i generować przychody, możemy zrezygnować ze skali podatkowej i wybrać np. podatek liniowy.
Podatki ukryte w cenie
Każdy przedsiębiorca dokonując zakupów, płaci także podatek od wartości dodanej, czyli VAT, który ukryty jest w cenie. Podstawowa stawka tego podatku wynosi 23% (oprócz tego są jeszcze stawki szczególne: 8%, 5%, 4% i 0%). W sytuacjach przewidzianych w ustawie możliwe jest także zwolnienie z podatku (stawka zwolniona, zw.), jak również przedmiot sprzedaży może nie podlegać obowiązkowi podatkowemu (np.).
Istotne jest to, że przedsiębiorca zarejestrowany w Urzędzie Skarbowym jako czynny płatnik podatku VAT, może odzyskiwać w całości lub części podatek VAT, który zapłacił w cenie nabytych towarów i usług. Dzięki temu podatek ten w większości przypadków jest dla tego przedsiębiorcy obojętny. Przykładowo – jeśli wystawiłem fakturę na 2000 zł + 23% VAT, czyli na 2460 zł brutto, obowiązany jestem odprowadzić do Urzędu Skarbowego 460 zł podatku VAT. Ale jeśli w tym samym okresie rozliczeniowym poniosłem koszty działalności, np. kupiłem laptop potrzebny do działalności gospodarczej za cenę 2000 zł + 23% VAT, czyli za 2460 zł brutto – w cenie nabycia zapłaciłem 460 zł podatku VAT, który będę mógł potrącić od kwoty podatku VAT, którą mam odprowadzić do Urzędu Skarbowego (czyli podatek VAT w tym przykładzie wyniesie 0 zł). Przykład ten dotyczy wyłącznie podatników VAT. Wiele osób rejestrując działalność gospodarczą, wiedząc że nie będą mieć wysokich kosztów działalności, nie decyduje się na bycie płatnikiem VAT (w prawie przewidziane są zwolnienia ze względu na wysokość obrotów lub specyfikę działalności). Wówczas nie mają one prawa do odliczeń VAT.
Inne podatki
W obrocie gospodarczym przedsiębiorca spotka się jeszcze (ale raczej rzadko) z podatkiem od czynności cywilnoprawnych (pcc). Jest to danina nakładana na niektóre transakcje, w których jedną ze stron jest przedsiębiorca, np.: umowy sprzedaży oraz zmiany rzeczy i praw majątkowych; umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku; umowy darowizny, ustanowienie hipoteki, umowy spółki. Wysokość stawki najczęściej wynosi 1% lub 2% (zależy od rodzaju umowy). Przykładowo – taki podatek zapłaci przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą gdy kupi samochód dla swojej firmy od osoby prywatnej nieprowadzącej działalności gospodarczej.
Podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu, opłata za korzystanie ze środowiska – to inne przykłady podatków, które płacą przedsiębiorcy w określonych sytuacjach.
System podpowie
Początkującego przedsiębiorcę mogą zaniepokoić wszystkie te podatki, które ma do zapłacenia. Jak się w tym nie pogubić i nie zapomnieć? To dość proste – trzeba od samego początku prowadzenia firmy bądź zatrudnić osobę do księgowości (droższy wariant, ale konieczny np. przy spółkach kapitałowych), bądź skorzystać z programu do e-księgowości online, który po wpisaniu danych firmy i poniesionych wydatków (faktury, rachunki, paragony, umowy itp.), natychmiast dokona wszystkich obliczeń i wskaże terminy, kiedy i w jakiej wysokości mamy do zapłacenia podatki, opłaty lub składki na rzecz instytucji publicznych. Każdy (mikro)przedsiębiorca powinien choć trochę znać się na kosztach działalności i księgowości – dlatego osobom, które zakładają jednoosobową działalność gospodarczą można polecić to drugie rozwiązanie. W Internecie znajdziecie wiele programów, dzięki którym za niewielkie pieniądze (ok. 50-60 złotych miesięcznie) będziecie mogli prowadzić księgowość własnej firmy.
Terminy płacenia podatków
Jeśli nie korzystamy z programu komputerowego, który przypomina nam o zbliżających się terminach zapłaty podatku, powinniśmy zapamiętać, że podatki płacimy:
– do 7 dnia miesiąca – podatek wynikający z karty podatkowej
– do 20 dnia miesiąca – zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób prowadzących działalność gospodarczą na zasadach ogólnych (zarówno rozliczający się wg skali podatkowej, jak i liniowo),
– do 25 dnia miesiąca – podatek VAT (tu wysyłamy VAT-7, obecnie wyłącznie w formie elektronicznej). Jeśli wybraliśmy kwartalne rozliczanie podatku VAT – będzie to 25 dzień miesiąca następującego po danym kwartale. W tym terminie wysyłamy do Urzędu Skarbowego także deklarację VAT UE za miesiąc poprzedni (jeśli sprzedawaliśmy towary lub usługi do krajów UE).
Należy także pamiętać o terminach rocznych zeznań podatkowych – do 30 kwietnia w roku następującym po roku podatkowym składamy formularze PIT (36, 36L, 37, 38 lub 39) z informacją o wysokości osiągniętego dochodu. Z nich też wynika, czy powinniśmy dopłacić kwotę podatku dochodowego, czy też możemy oczekiwać na zwrot nadpłaty przez Urząd Skarbowy.
Przeczytaj także:
